Saturday, May 30, 2020



7

IF I WERE PRESIDENT.

A President is the highest power any nation has. He is the center where all people’s consent and power are combined, to reach prosperity and go forward. The reason for the choice of the president is to build and keep people’s confidence to solve their current and upcoming problems. He is the representative of all people equally and works to address their needs and wants. He is the only one who has the immunity to take action on any action taken against the nation.

If I were a president, I would lead the community to prosperity and economic development. I would eliminate existing problems by taking proper steps. I, as president, would solve problems with the cooperation of society by using the law, government agencies, community organizations, the judiciary and parliamentary councils to get together, to solve the problem by working collaboratively.
First, I would address and take action on the problem of tribalism, which is the source of the most serious trouble in my society. This predicament divides the community into blocks, with hate and polarization. It is a general problem that prevents the community from trusting each other and discourages people from aligning their interests with those of the others. To eliminate this, what I would do is separate politics and traditional elders. Because, these traditional elders are initiators of community segmentation and exaggerated tribalism. I will order to traditional elders and sultanate out of politics and limit their duties to clan responsibilities not political responsibilities, Instead I will warn them and if they don’t submit, action will be taken and they will be  punished according to legal procedures.  

This will be great benefit for my country’s political stability and social harmony. As president I would give people the right to be free to choose whom they want and directly contact to their government without using Suldans. If this program becomes successful, together we can overcome tribalism and tribal alliances.

Kat, a familiar drug in Somali community, is a major problem for the lives of many people that chew and sell. As proved, Kat is a drug that affects the teeth, brain and intelligence of thousands of people, and has destroyed hundreds of families. Not only that, but it plays a major role in personal income loss and economic damage. Every day we spent millions of dollars chewing kat when our families are in need, and our children can’t go to school. To deal with and finally solve this problem is a must, and crucial to the community. It is the duty of every leader to overcome kat one day.

Therefore, I as president would like to make a second plan to stop chewing and selling kat, if not to stop it, at least to reduce it. Although it will be difficult to get rid of chewing kat at once, I would make a plan to solve this issue and this will finally stop kat all around the country.

In order to combat this problem I would impose higher taxes on the export of kat. This tax will have two advantages: the export of Kat will shorten and the government will earn more income tax. If this step is successful, I'm sure it will soon stop day by day. I know you would like to ask me this question: "If you stop chewing and selling kat, what do you do to kat dealers who depend on the sale of kat?

Let me answer, when we implement this strategy, we have also created a program for the creation of business opportunities for kat dealers and chewers. I will invest in small scale business for who stop chewing and selling Kat in order to maintain their normal life.   This is the secret technique to stop kat in my community. All mothers involved in the kat business will be given an amount of money to create different type of business and manage their daily lives for their families. On the other side, public awareness will be running along this program with collaboration of local NGO’s, concerned government agencies and mental health doctors to describe the negative impact of Kat.

If I were the president I would stop illegal migration. Last year the UN reports that Illegal migration poses far reaching problems for many African youth. When traveling, they have in their minds destinations such as Europe or Asia, hoping that they will get better and more promising life than in their home countries. Youth of Somali origin are not an exception to this. Many of them ponder how at one time in their lifetime they will set eyes on the tall buildings of Europe and Asia. Many of these youth will tell you how, for several years, they have been planning to leave their country. Somalia is among the many nations where illegal migration is so prevalent. Countries like Ethiopia, Djibouti and Eritrea contribute large number of migrants.

The use of internet services acts as motivation factor in the illegal migration, as some of the migrants who reach their destination alive would communicate back to those left at home countries through the internet. However, very few migrants make it to their destination alive. Despite all the risks involved, they do not get all that they had aspired for. One has to think about the predicament undergone by the migrants before thinking about the preferred destination. Some of the risks during the voyage are physical damages inflicted due to crossing the desert on foot, death, rape and other exploitations in the case of female migrants which will leave them with bad memories for the rest of their lives. To stop this huge problem in our youth, I will establish civic programs and job creation projects to avoid youth blaming unemployment for migrating, with public awareness.

On the other hand, our education system in is not one in which we should be very proud. Yes, our country does have good schools, colleges, and learning institutions, but our standards are not set as high as other countries. For example, our country does not fund our schools adequately. Teachers teach with not enough books, no supplies, or books that are often over 20 years old. How can we expect our children to be up to date with the world’s information if our teaching materials are not new? Often teachers in our public schools are forced to buy text books and supplies for our children with their own personal money. Why do they do this? Because, they believe in a good education for all learners. Our country "prides" itself on the quality of education a person can receive here, yet teachers are one of the country’s lowest paid professionals. 
So to have an effective education system and syllabus that compatible to our nation, I would reform the education policy and make strong enough again.
I would also build strong army force and marines in order to fight against the terrorists and pirates. This could lead to co-operation with the international community to fight alongside with powerful nations that recognize us or speak up for us. To have strong and well equipped army will reduce outside aggression and internal terrors that spoil our peace.   

Unemployment is a main problem in the world. Although the unemployment rate is diverse, it is a common problem for all the nations. It is high, particularly in developing countries. To find a comprehensive solution to reduce the level of unemployment, my government will prepare a plan to promote the creation of jobs, especially for young people who leave university. This plan will be implemented by the relevant authorities such as ministry of labor and social affairs.

As president I will develop job creation projects, to increase job opportunities for young people.   These projects are to invest in business ideas from youth and encourage them to develop their vision to create their own income instead to migrating. The project will be to invest in industrial production in the country with funds from both local and foreign investors. This local investment will help people to find jobs and motivate them to stay home. Apart from the government project, we have also private businesses that help with business competition funds for youth and university graduates. I will work with them and facilitate their participation in general plans for the youth job creations. To overcome current levels of unemployment, I will also develop policy on foreign companies to carry out investment projects in the country with low tax to motivate foreign investment and increase job opportunities. My first two years in office, I will focus on these above mentioned things.

Finally, if I were president, I would solve some other social crises facing my community like corruption, good governance, gender parity, discrimination, violence against women and children. But I give priority to these challenges, the most severe at his time and need to be addressed.





👨‍💻HADDII AAN MADAXWEYNE AHAANLAHAY.

 

 Madaxweyne waa awooda ugu sareysa ummad kasta.  Isagu waa xarunta ay dadka oo dhami oggolaadaan  xooggooda, marka la isku daro, si loo gaaro barwaaqo oo hore loo socdo.  Sababta loo doorto madaxweynaha waa in la dhiso oo lagu hayaa kalsoonida dadka si loo xalliyo dhibaatooyinka hadda jira iyo kan soo socda.  Isagu waa wakiilka dadka oo dhan si isku mid ah wuxuuna u shaqeeyaa si wax looga qabto baahiyahooda iyo waxa ay doonayaan.  Isaga ayaa ah qofka keliya ee leh xasaanadda tallaabada laga qaadayo tallaabo kasta oo laga qaado umadda.


 Haddaan madaxweyne ahaanlahay waxaan bulshada u horseedi lahaa barwaaqo iyo horumar dhaqaale.  Waxaan ka tirtiri lahaa dhibaatooyinka jira anigoo qaadaya tillaabooyin munaasib ah.  Aniga, madaxweyne hadii aan ahaanlahaay, waxaan xallin lahaa dhibaatooyinka wadashaqeynta bulshada anigoo adeegsanaya sharciga, hey'adaha dowladda, ururada bulshada, garsoorka iyo golayaasha baarlamaanka si aan isugu imaatinno, si aan u xallino dhibaatada anigoo si iskaashi leh ula shaqeynaya.

 Marka hore, waxaan wax ka qaban lahaa oo aan tallaabo ka qaadi lahaa dhibaatada qabyaaladda, oo ah isha ay ka soo baxdo dhibaatada ugu daran ee ku haysa bulshadayda.  Saadaashaani waxay bulshada u qaybineysaa qalqaalo, nacayb iyo kala qeybsanaan.  Waa mushkilad guud oo ka hortageysa bulshada inay aaminaan midba midka kale kana joojiyo dadka inay isku waafaqaan danahooda kuwa kale.  Si taas loo baabi'iyo, waxa aan sameyn lahaa waa siyaasad gooni ah iyo oday dhaqameedyo.  Sababta oo ah, oday dhaqameedyadani waa bilaabe u kala qaybsanaanta bulshada iyo buunbuuninta buunbuuninta.  Waxaan farayaa odayaasha dhaqanka iyo suldaanada inay ka baxaan siyaasada oo ay ku xaddidaan waajibaadka saaran mas'uuliyadaha qabiilka ee maahan mas'uuliyadaha siyaasadeed, taa bedelkeeda waan uga digayaa hadii aysan soo gudbin, talaabo ayaa laga qaadayaa waana lagu ciqaabi doonaa sida sharciga waafaqsan.


 Tani waxay faa iido weyn u tahay xasilloonida siyaasadeed ee dalkayga iyo wada noolaanshaha bulshada.  Madaxweyne ahaan waxaan dadka siin lahaa xuquuqda ay u leeyihiin inay xor u yihiin inay doortaan cidda ay doonayaan isla markaana ay toos ula xiriiraan dawladooda iyagoon adeegsan Xildhibaanadooda.  Haddii barnaamijkani guuleysto, si wada jir ah ayaan uga gudbi karnaa qabyaaladda iyo isbahaysiga qabaa'ilka.


 Khaatka , oo ah maandooriye caan ka ah bulshada Soomaaliyeed, ayaa dhibaato weyn ku ah nolosha dad badan oo cuna ama iibiya.  Sida la caddeeyay, Khaatka waa dawo saameyn ku yeelata ilkaha, maskaxda iyo garaadka kumanaan qof, wuxuuna burburiyey boqolaal qoys.  Tan kaliya maahan, laakiin waxay door weyn ka ciyaaraysaa luminta dakhliga shaqsiyeed iyo burburka dhaqaale.  Maalin kasta waxaan kharash gareeynay malaayiin doolar calalin markay qoysaskeenu baahan yihiin, carruurteena ma tagi karaan dugsiga.  In wax laga qabto oo ugu dambeyntii la xalliyo dhibaatadan waa mid lama huraan ah, muhiimna u ah bulshada.  Waa waajibka hogaamiye kasta inuu ka adkaado Khaatka maalinta uu madaxweyne noqdo.


 Sidaa darteed, aniga oo ah madaxweyne waxaan jeclaan lahaa inaan sameeyo qorshe labaad oo lagu joojiyo qaadka iyo iibintiisa. haddii aan la joojin, ugu yaraan in la yareeyo.  In kasta oo ay adkaan doonto in laga takhaluso cunidda qaadka, haddana waxaan samayn lahaa qorshe lagu xalliyo arrintan oo ugu dambeyntiina waxay joojin doonaa kaatka dhammaan waddanka oo dhan.


 Si loola dagaallamo dhibaatadan waxaan ku soo rogi lahaa canshuur dheeri ah dhoofinta kaatka.  Canshuurahaan wuxuu lahaan doonaa labo faa iido: dhoofinta Kaatka waa soo gaabin doontaa dowladduna waxay heli doontaa canshuur dheeri ah.  Haddii talaabadani guuleysato, waxaan hubaa inay dhowaan maalinba maalinta ka dambaysa joojin doonto.  Waan ogahay inaad jeclaan lahayd inaad i weydiiso su'aashan: "Haddii aad joojiso cunidda iyo iibinta kaadka, maxaad ku samaynaysaa dadka ka ganacsada katka ee   iibka kaatka?


 Aan ka jawaabo, markaan hirgalinno istiraatiijiyaddan, waxaan sidoo kale u sameyneenaa barnaamij abuuritaan fursado ganacsi oo loogu talagalay ganacsatada kaatka kashaqeeyo iyo kuwa  cuna qadka.  Waxaan ku maalgelin doonaa ganacsi yar oo loogu talagalay kuwa joojiya cunidda iyo iibinta Kat si ay u sii noolaadaan noloshooda caadiga ah.  Tani waa farsamada qarsoon ee lagu joojinayo kat bulshada dhexdeeda.  Dhammaan hooyooyinka ku hawlan ganacsiga kat kat waxaa la siin doonaa lacag ay ku abuuraan ganacsi noocyo kala duwan ah oo ay ku maareeyaan noloshooda qoysaskooda.  Dhinaca kale, wacyi gelinta dadweynaha ayaa la socon doonta barnaamijkan iyada oo lala kaashanayo hay'adaha maxalliga ah ee maxalliga ah, hay'adaha dawladda ee ay khusayso iyo dhakhaatiirta caafimaadka dhimirka si ay u sharxaan saameynta xun ee Kat.


 Haddii aan ahaan lahaa madaxweynaha waxaan joojin lahaa tahriibka sharci darrada ah.  Sanadkii la soo dhaafay UN-ka ayaa ku warbixisay in haajirida sharci-darrada ahi ay dhibaato weyn gaadhsiisay dhalinyaro badan oo Afrikaan ah.  Markay safrayaan, waxay maanka ku hayaan marinno ay ka mid yihiin Yurub ama Aasiya, iyagoo rajeynaya inay nolol wanaagsan ka heli doonaan oo ka rajayn badan yihiin dalalkooda.  Dhalinyarnimada asal ahaan soomaalidu kama mid aha arintan.  Qaar badan oo ka mid ah waxay ka fikiraan sida hal waqti oo noloshooda ah ay indhaha u saari doonaan dhismooyinka dhaadheer ee Yurub iyo Aasiya.  Qaar badan oo ka mid ah dhallinyaradaas ayaa kuu sheegi doona sida, dhowr sano, ay qorsheynayeen inay uga baxaan waddankooda.  Soomaaliya waxay ka mid tahay waddamo badan oo ay haajiridda sharci darrada ah ugu badan tahay.  Wadamada sida Ethiopia, Djibouti iyo Eritrea waxay ku deeqaan tahriibayaal aad u tiro badan.


 Adeegsiga adeegyada internetku waxay u horseedaa dhiirrigelin guuritaanka sharci-darrada ah, maadaama qaar ka mid ah muhaajiriinta gaadha meeshii ay u safrayaan iyagoo nool ay dib ula xiriiri doonaan kuwa ka tegay waddammada waddankooda iyagoo ka maraya internetka.  Si kastaba ha noqotee, muhaajiriin aad u yar ayaa u diraa halka ay aadaan halka ay nool yihiin.  In kasta oo ay jiraan khataraha ku lug lahaa, haddana ma helaan wixii ay damceen.  Mid ka mid ah waa inuu ka fakaraa halista ay soogalootigu ku hayaan ka hor inta uusan ka fikirin halka uu doorbido.  Khataraha qaarkood inta lagu jiro safarka ayaa ah waxyeelo jireed oo loo geysto iyada oo lugo looga gudbayo cidlada, dhimashada, kufsiga iyo ka faa'iideysiga kale ee soogalootiga dumarka taas oo ku reebi doonta xasuus xumo noloshooda inta ka hartay.  Si aan u joojiyo dhibaatadan weyn ee ku haysata dhallinteenna, waxaan samayn doonaa barnaamijyo madaniga ah iyo mashaariic shaqo abuuris ah si looga fogaado dhallinta ku eedaynaya shaqo la’aanta tahriibka, wacyiga dadweynaha.


 Dhanka kale, nidaamkeena waxbarasho ee aan ku jirno waa mid aan ku faani karno.  Haa, waddankeenu wuxuu leeyahay iskuullo wanaagsan, kulleejooyin, iyo machadyo waxbarasho, laakiin heerarkeenna looma saarin sida dalalka kale.  Tusaale ahaan, waddankeenu lacag kama bixiyo iskuuladeena si ku filan.  Macallimiintu waxay wax ku bartaan buugaag aan ku filnayn, agab la'aan, ama buugaag inta badan ka weyn 20 sano.  Sideen uga fileynaa carruurteena inay la socdaan macluumaadka adduunka haddii qalabkayaga waxbarista uusan ahayn wax cusub?  Badanaa macallimiinta iskuuladeena dawladu waxay ku qasbanaadaan inay iibsadaan buugaagta qoraalka iyo agabyada loogu talagalay carruurteenna lacagtooda gaarka ah.  Maxay tan u sameeyaan?  Sababtoo ah, waxay rumeysan yihiin waxbarasho wanaagsan dhammaan bartayaasha.  Dalkeenna "wuxuu ku faanayaa" tayada waxbarashadda qof uu halkan ku heli karo, weli macallimiinta ayaa ka mid ah xirfadlayaasha ugu mushaharka badan waddanka.

 Haddaba si aan u helo nidaam waxbarasho oo wax ku ool ah iyo manhaj ku habboon ummaddeyda, dib ayaan u habayn ku sameyn lahaa siyaasadda waxbarashada oo aan mar labaad xoog ku filan gaari lahaa.

 Waxaan sidoo kale dhisi lahaa ciidan xoog leh iyo doomaha badda si aan ula dagaallamo argagixisada iyo burcad-badeedda.  Tani waxay horseedi kartaa wada shaqeyn lala yeesho bulshada caalamka si loola dagaallamo wadamo awood leh oo ina aqoonsada ama noo hadla.  Inaad yeelato ciidan xoog leh oo si fiican u qalabaysan waxay yareyn doontaa gardarada bannaanka iyo argagaxisada gudaha ee carqaladeysa nabadeena.


 Shaqo la'aantu waa mushkiladda ugu weyn adduunka.  In kasta oo heerka shaqo la'aantu uu kala duwan yahay, haddana waa dhibaato caam ku ah ummadaha oo dhan.  Way sarreysaa, gaar ahaan waddamada soo koraya.  Si loo helo xal dhammaystiran oo lagu yareeyo heerka shaqo la aanta, dawladdaydu waxay diyaarin doontaa qorshe kor loogu qaadayo abuuritaanka shaqooyinka, gaar ahaan dhalinyarada ka baxday jaamacadda.  Qorshahan waxaa fulin doona masuuliyiinta ay quseyso sida wasaaradda shaqada iyo arrimaha bulshada.


 Madaxweyne ahaan waxaan horumarin doonaa mashaariic shaqo abuur, si aan u kordhiyo fursadaha shaqo ee dhalinyarada.  Mashaariicdaani waa inay maalgashadaan fikradaha ganacsi ee dhalinyarada isla markaana ku dhiirigeliyaan inay horumariyaan aragtidooda si ay u abuuraan dakhligooda halkii ay u haajiraan.  Mashruucu wuxuu noqon doonaa in lagu maal-galiyo wax soo saarka warshadaha ee dalka iyada oo laga helayo maal-gashi maal-gashadayaal maxalliga ah iyo kuwa shisheeyeba.  Maalgashiga maxalliga ah wuxuu dadka ka caawin doonaa inay raadiyaan shaqooyin waxayna ku dhiirrigeliyaan inay gurigooda joogaan.  Marka laga reebo mashruuca dowladda, waxaan sidoo kale leenahay meherado ganacsi oo gaar loo leeyahay oo gacan ka geysta lacagaha tartanka ganacsiga ee dhalinyarada iyo ardayda ka qalin jabisa jaamacadaha.  Waan la shaqeyn doonaa oo waan fududeyn doonaa kaqeybgalka qorshayaasha guud ee abuurista shaqo abuurka dhalinyarada.  Si looga gudbo heerarka haatan jira ee shaqo la’aanta, waxaan sidoo kale horumarin doonaa siyaasad ku saabsan shirkadaha shisheeye si ay u fuliyaan mashaariicda maalgashiga ee dalka iyada oo canshuurta hooseysa lagu dhiirrigelinayo maalgashiga shisheeye iyo kordhinta fursadaha shaqo.  Labadaydii sano ee ugu horreysay ee xafiiska, waxaan diiradda saari doonaa waxyaabahaan aan kor ku soo sheegay.


 Ugu dambayntiina, haddaan madaxweyne ahaanlahaay, waxaan xallin lahaa dhibaatooyinka kale ee bulsheed ee soo food saaraya bulshada somaliyeed sida musuqmaasuqa, maamul wanaaga, sinnaanta jinsiga, takoorka, rabshadaha ka dhanka ah haweenka iyo caruurta.  Laakiin waxaan mudnaanta siinayaa caqabadahaas, kuwa ugu daran waqtigiisa una baahan in wax laga qabto.


Waxaa soo turjumay: Libaan cabdi cigaal(faraxsane)

Tuesday, May 12, 2020




  Hal aan ka idhi buugga ‘Boqol     Tallaabo Hore U Qaad’.


W/Q: Liban abdi (faraxsane).
HORDHAC.
Mahad oo dhammi  waxa ay u sugnaatay Eebbe korreeye. Allaha inna siiyay maskax iyo garasho aynnu kaga duwannahay noolaha kale ee rabbi uumay. Rabbiga innoogu deeqay nabadda aynnu ku xaraggoonaynno, taas oo bulshooyin badan oo dunida ka jiraa wali raadinayaan. Rabiga inoo sakhiray qalinka ayaa mahad oo dhan iska leh. Mar labaadka waxa aan ku bogaadinayaa qoraaga dhiganahan Maxamed Cali Bile, sida uu isugu hawlay in uu khibraddiisa iyo aqoontiisa innoo soo gudbiyo iyada oo buug ah.  Inta aan ka ogahay Maxamed Cali waa shakhsi ku sifoobay horumar jecayl iyo in uu marwalba bulshadiisa la wadaago waxa uu is leeyahay  waad ku dhaantaa. Waa waajib ay ahayd in uu goor hore guto, oo looga fadhiyay isaga iyo inta la aqoonta ahba.  waxa aanan rajaynayaa in intaa iyo in kasii badanba uu ku hawlan yahay sidii uu bulshadiisa ugu hiilin lahaa gaar ahaan bahda akhriska oo maanta ah kuwa ugu baahida badan. Ma arag aqoonyahanku buug kale oo uu qoray, oo aan kan ahayn, balse waa buuggii ay ahayd in uu qoro haddiiba uu qoraa yahay.

Muuqaalka Buugga.
Marka ay indhahaagu qabtaan jaldiga sare ee dhiganahan “100 tallaabo hore u qaad”  oo midabkiisu yahay caddaan, waxa ku soo jiidanaya  sawirka qoraaga buugga oo magaca buugguna ku dhex qoran yahay,  isaga oo far cad ku qoran. Midabka jaldiga sare ee buuggu waa caddaan, ay xagga sare, meel dhinaca bidix ah kaga xardhan tahay odhaah ka turjumaysa nuxurka uu xanbaarsanyahay dhiganuhu. Aragtida koobaadba waxa  aad arkaysaa in uu yahay nooc daabacaaddiisu innagu yartahay. Waa qaab ku cusub qaababka kala duwan ee aynnu buugta u daabacanno, balse waa nooc ka mid ah qaababka loo daabaco buugta caalamka aynnu ka mid nahay gaar ahaan kuwa loo yaqaan Novel. Dhinaca danbe ee jaldiga waa buluug midab ahaan, waxaana ku qoran saddex odhaahood, magaca qoraaga, calaamadda shirkadda daabacday iyo ISBN-ka buugga. Koobnaanta iyo qabashada koobaadba waxa ay ku dareensiinaysaa saaxiibtinimo iyo in uu dhiganahani ku leehayay "soo dhawaw waxa aan ahay mid aad si fudud u qabsan karta una qaadan karta markasta  iyo meel kasta." Casharro aan lagu baran jaamacadda, waa odhaahda kaga xardhan jaldiga sare, gaar ahaan dhinaca bidix. Marka ay indhahaagu qabtaan  odhaahdan waxa durba ku galaya xiise iyo boholyow gaar ah oo kuu jiidanaya xaggaa iyo gudaha buugga. Waxa kugu abuurmaya degdeg iyo danayn aad danaynayso in aad ogaato nooca casharada aan jaamacadda lagu baran ee uu soo gudbinayo dhiganahani. Waxa ay ila tahay in idinkuna markii aad aragteen odhaahdan sidaa si la mid ah aad ugu  degdegteen guda-galidda akhriska buuggan.

Markii uu gacantayda soo galayba waxa aan ka fikiray “waa buug jeexaya waddo cusub oo ogaal dheeraad ah ku soo kordhinaya inta akhriska iyo horumarka shakhsiga ku hawlan.”

Dulucda buugga.
Marka aad hoos u dhugato dhammaan tallaabooyinka ku qoran dhiganahan, waa kuwo waajib ku ah noole kasta oo raba  in uu guul waarta helo. Waa dhigane  kuu  qaabaynayaa nolol  ka madax banaan mala-awaal iyo sawir beenaad, isla markaana ku dhisan xaqiiqooyin u baahan in aad wajahdo si aad horumar uga samayso dhinacyo badan oo noloshaada ah, sida aqoonta, dabeecadda suubban, maaraynta wakhtiga,  xidhiidhka dadka iyo kalsoonida shakhsiga ah. Dhammaan  tallaabooyinka  ku xusan buuggu waxa ay kuu sahlayaan in aad hesho nolol ku jaan go’an horusocod  joogto ah oo ka dhalanaya soo celcelinta tallaabooyinkan. Qof waliba waxa uu jecel yahay in uu ku noolaado nolol qurux badan, taasina waxa ay u baahantahay qaabayn iyo tallaabooyin kala danbeeya oo u baahan in aad dedaal galiso. Qoraaga buuggu waxa uu soo xulay tallaabooyin qurxinaya noloshaada. Sida ka muuqatana waxa uu galiyay dedaal iyo wakhti dheeraad ah.

Ma ihiye, haddii aan ahaan lahaa qoraaga dhiganahan ‘100 TALLAABO HORE U QAAD’ waxa aan u bixin lahaa Dastuurka Nolosha. Haa waan u bixin lahaa. Lama jeclaan balse waa sida uu ii saameeyey markii aan akhriyay.  Waxa uu carinayaa kaydka maskaxda iyo awoodaha qaabilsan hore u socodka. Tallaabo kasta waxa ay ku gallinaysaa rabitaan, dhaqdhaqaaq iyo damac ah sidii aad tallaabo kasta ugu beddeli lahayd ficil. Adiga oo aan is ogayn ayay naftu kugu odhanaysaa “noqo qofka ugu horreeya ee fuliya dhammaan tallaabooyinkan ama ka qaado inta aad awoooddo”.

Dhiganahani waxa uu ku baaqayaa in muhiimadda koowaad naftaadu leedahay marka aad doonayso in aad guulaysato si aanad xabsi ugu galin fikir ama hab-nololeed koox gaar ahi dejisatay. Haddii taasi dhacdana waxa aad noqonaysaa qof koobigaraynayaa tallaabo kasta oo uu qaadayo. “Haku habsaamin kuwa dayrada badan ee dib kuu dhigaya” waa meelaha aan hoosta ka xarriiqay akhris ka dib. Waxa uu kaa maydhayaa caajiska iyo culayska ka dhasha yidiilo xumada iyo in aad ka rajo dhigto awaaddaha iyo aqoonta kugu kaydsan. Warka fiican ee uu sidaa buuggani waa sidii aad u noqon lahayd  boqorka horumarka naftiisa iyo inta ku xeeranba, haddii aad si joogto ah u adeegsato 100 tallaabo kolba inta kuugu muhiimsan ama aad ka gaadhi karto, adiga oo ka duulaya inta xidhiidh toos ah la leh naftaada, qoyskaaga iyo deegaankaagaba.

Tallaabooyinka ku xusan dhiganahani waxa ay isugu jiraan farriimo lagu farayo in aad sidaa iyo sidaa  samayso, haddii aad samayn waydana waxa aad luminaysaa fursado aad rabitaankaaga ugu bedeli lahayd run. Aniga iyo bahda jecel akhriska  waxa uu ku baraarujinayaa in aynnu xirfado ku lammaanayno aqoonteenna si fursadaheenna shaqo u bataan. In aad raadiso dadka haya xirfadaha aad baratay iyo meelaha laga helo waxa ay kaa caawinaysaa in aad si fudud shaqo u hesho. Dhammaan farriimahan iyo kuwa kaleba waxa innagu hagaya dhiganahan. Waana meelaha ugu mudan ee qofka ka caawin kara in uu si fudud u shaqo tago marka uu aqoon dhammaysto. 

Aniga iyo inta akhriyi doontaba, waxa uu buuggani inna leeyahay “edebta, doqonniimada iyo ixtiraamku meel ayay iskaga eg yihiin. Haka tanaasulin in aad doqon ama nin jilicsan u noqoto hadafkaaga, waayo hadafkaagu waa noloshaadii”. Waxa laga yaabaa in dadka badhkood doqonniimo u fahmaan is dhul-dhigidda aad u isu dhul dhigayso sidii aad u xaqiijin lahayd hadafkaaga.  Ka akhriste ahaan waa meelaha aadka ii soo jiitay ama aan u akray in ay muhiim u tahay horumarka shakhsiga ah.

“ha noqon hugun raac, noqo mid kaligii gaadhi kara horumar” waa farriimaha kale oo uu inna farayo dhiganahani. Qoraagu waxa uu adeegsanayaa luuqad kooban, fudud oo dadka badankoodu fahmi karaan; taasina waa fursad kale oo uu dheeryahay dhiganayaasha  kale ee la mid ka ah, kuwaas oo ku qoran erayo inta aqoonta fog leh oo kaliyi fahmi karto.

Naqdin kooban.
Eebe SW ayuunbaa qummanaan ku sifoobay korreeye. Markasta oo hawl la qabanayana waxa ay yeelan kartaa daloollo u baahan in la gufeeyo si ay u sii qurux badnaato. Aan afar qodob ku soo koobo meelaha aan is leeyahay waxa ay u baahanyihiin kordhin iyo kaabid.
1.     Tusmo. Dhiganahani malaha tusmo la raaco marka la doonayo in la ogaado sida ay tallaabooyinka u kala horreeyaan qoraal ahaan iyo boggaga ay ku yaallaan tallaabooyinka aad markaa danaynaysaa. Tusmadu waxa ay muhiim u tahay akhristaha, si uu si fudud u abbaari karo kolba halka uu doonayo ama xiisaynayo in uu akhriyo. Haddaba waxa aan u soo jeedin lahaa qoraaga  in uu  tusmo u sameeyo dhiganahan daabacaadda danbe.

2.    Koobnaan ka muuqata tallaabooyinka uu buuggu soo gudbinayo: dadka inta wax akhrida ee fahankoodu ka sokeeyo in ay si duuduub ah u qaataan tallaabooyinka uu soo gudbinayo dhiganahani waxa ay qawadi karaan koobnaanta ay soo urursantahay tallaabo kasta. Waa hubaal in inta aqoon sare leh ama ku wanaagsan akhriska ay tallaabo kasta gudaha u sii gali karaan oo ay iskood u tafsiiran  karaan una fahmi karaan tallaabo kasta iyo nuxurka ay siddo. Haddaba maaddaama oo dhiganahani taabanayo dhammaan dadka si isku mid ah, waxa uu aad  ugaga sii fiicnaan lahaa in qoraagu ku naaxiyo/lammaaneeyo tallaabo kasta tusaale nololeed, si dadka oo dhammi u wada kasban  karraan ahmiyadda ay leedahay tallaabo kasta iyo halka ay noloshiisa kaga xidhmayso. Sababta aan taas u leeyahay waxa ay tahay:
·         Bulshadeenna oo ah bulsho hadda uun  ku soo biiraysa dunida akhriska. 
·         Tallaabooyinka ku xusan buugga oo ah kuwa la xidhiidha sii sawiridda iyo hummaag ka bixinta mustaqbalka. Taasina waxa ay u baahantahay in dadka aan foraag aragga iyo fikirka fog lahayn si fudud oo tusaalayaal ku lammaan yihiin loo tuso mustaqbalka uu buuggani u qaabaynayo.

3.    Dhammaystirka erayada: inkasta oo farta iyo erayada uu qoraagu adeegsadayba ay yihiin kuwii ku habboonaa ee uu ku soo gudbin lahaa buuggiisa iyo macnaha uu xanbaarsan yahayba. Inkasta oo ay jiraan kala duwanaansho lagu kala duwan yahay dhigaalka iyo adeegsiga xuruurfa, haddana waxa jira meelo yaryar oo ay ka muuqdaan qaladaad xagga qoraalka ah iyo dhammaystir la’aan dhinaca xarfaha ah. tusaale ahaan:
Xifaddaada=xirfaddaada iyo kuwa la la mid ah.

4.    Kala qoridda erayada. Waxa kale oo meelaha qaar ka muuqda erayo u baahan in la kala qoro haddii aan macnuhu is bedelayn. Sida ‘Haddaad’ oo loo kala qori karo. ‘Haddii aad’ iyo kuwa la mid ah.

GABO GABO.
“Hadalna sii dhehbaa dilaye” haddii aan soo gunaanado qormadan kooban, Liibaan ahaan waxa ay ila tahay in dhiganahan iyo nuxurka uu sidaaba yahay mid dhif iyo naadir ku ah madalo badan oo lagu daahfuray buug kala duwan, kuwaas oo mawduucyo kala duwan lagu qoray. Mawduuca uu inala wadaagayaa waa mid mudan in hoos loo dhugto oo u baahan in lagu gufeeyo baahiyaha  aynnu u qabno horumarka shakhsiga. Qoraaga buuggani waxa uu farta ku fiiqayaa kayd cusub oo qoraaga maanta la gudboon in uu qalinka ku leexiyo. Waxa uu innoo iftiiminayaa in horumarka naftaadu ka horreeyo ka bulshada aad la nooshahay. Taas oo macnaheedu yahay marka aad noqoto qof kusocda dariiq uu jeexay aad  bulshadana ku hoggaamin karto  waddo cusub  oo inna gayn karta  horumarka aynnu maalin waliba ku raad joogno. Dhiganahani waxa uu iila muuqdaa mid furfuran oo si hufan kuula jaanqaadi kara
Buugaan halkaan kasoo dagso isagoo ah PDF free ah lkn telegram soo dagso hadaadan kugu jirin hadaa isticmaasho telegram waa heer sare Buugaag badan ayaa kaheleesaa insh Allah https://t.me/joinchat/AAAAAEioDw3jjYi-595Vag
Hadaa ugu baahan tahay buugaan in laguugu soo diro meel alla meeshaa rabto waan kugu soo diraa lkn markaas waa lacag 0.5 dollar waayay 
Halkaan igala soo hadal:
Waxii talo ama fikir ah oo aad noo heesid waan soo dhaweeneenaa comments hoose noogu qor 
Mahadsanid

Sunday, May 10, 2020





COVID 19 IYO FURSADAHA KARANTIINKA.


“Sideen uga faa’iidaysan karnaa maalmaha karantiilka”.

Marka masiibo dhacdo, ee khasaaro nafeed iyo mid maalba yimaaddo waxa dedaal loo galayaa in  marka hore nafta la badbaadiyo, ka dibna maalka la badbaadiyo. Tani waa dariiqa kaliya ee adduunku maanta ku hawlan yahay, markii sadhada caalamiga ah ee Covid-19 dunida ku baahay. Waxa awooddii oo dhan la isugu geeyay in nafta la bixiyo. Haddii marka xanuun darani yimaado dadka cusbitaalada lagula cararayay hadda waxa la soo rogay in qof waliba gurigiisa joogo, si masiibadan looga gaashaanto. Sababtuna waa caabuqa oo noday mid caalamka oo dhan gaadhay. Waxa uu simay dawladihii quwadaha iyo Teknoolajiyadda baarka sare ka gaadhay iyo kuwii xariiqda faqriga ka hooseeyay. Waxaabu si daran u gumaaday dadyawgii dawladaha dunida koowaad. “Waa masiibo caalami” ayay tidhi hay’ada caafimaadka adduunka ee WHO.

Malaayiin shaqaale ah ayaa shaqadii joojiyay, iskuuladii waa la fasaxay, jaamacadihii waa joojiyay, suuqyada saamiyadu waxay wajahayaan hoos u dhac. Dunidu waxay gashay xaalad aan la saadalin karin. Wadamada qaar isu imaatinku lama ogola. Talyaaniga milatarigii dagaalka loo carbinayay ayaa suuqyada lagu sii dayay si ay dadka ugu khasbaan in aanay kaabada guryahooda ka soo bixin. Dadka waa la karantiimeeyay. Dhakhtaradu waxay astaan ka dhigteen odhaahda ah “waxaanu halkan u joognaa in aanu idin badbaadino, idinkuna waxa guriyihiina u joogtaan in aad na badbaadisaan”. Waa masiibo keentay in guri-joognimada dan la moodo oo xalka laga baadho.

Masiiba kasta oo dunida soo foodsaarta ,  waxa garab socda fursado qofku hadaf u bedeli karo. Maalmaha karantiinka, ee dadka guryahooda lagu xareeyay, waxa nolosha ku soo kordhay waji cusub iyo hab fikir cusub. Waayo dadku waa hal abuure joogta ah maskaxdiisuna ma fadhiisan karto ee waa inJ Wali fursadi way jirtaa. Su’aasha ugu badani waxay ka timi wixii qofku qaban lahaa saacadaha badan ee uu guriga ku xaraysanyahay. Kuwani waa habab aynu uga faaiidaysan karo maalmaha karantiinka.

1.     RAAC TILMAAMAHA BADBAADADA IYO KA HORTAGA EE COVID 19.

Dunidu waxa y gashay xaalado adag oo aan la saadaalin Karin waxa dhici kara saacadaha soo socda. Caaqubu waxa uu awoodda bini aadamka ka dhigay mid liidata oo aan awoodin in ay caabido sida xawliga ah ee uu u fidayo iyo dhibkiisa. Kaliya waa lala tacaalayaa in laga guulaysto ha joogtee. Sidaas oo ay tahay hadana aadamuhu waxa uu jeexayaa waddooyin lagu yarayn karo ama lagaga hortagi karo. Dawladaha, ururada maxalliga ah iyo hay’adaha caalamiga ah ee qaabislan caafimaadku waxay soo saareen tilmaamo la raacyao si qofku uga gaashaanto sadhada Covid-19. Haddaba, waajibka kowaad ee qof walba  saaran waa in aad fuliyo amaradaas oo si fiican u raaco marka  uu gurigiisa joogo iyo marka kaleba.

Waxa lagu faray in aad ku faraxalato Jeermis-ile ama saabuun. Waxa lagu sheegay in aanad guriga ka soo bixin ama aanad booqan qof caabuqa qaba. Raac tallaabooyinka waliba sida ay yihiin. Waa naf badbaadin. Haddii aad u hogaansanto baaqyada hay’ada caalamiga ah ee caafimaadka aduunka iyo amarada wasaaradaha ku shaqo leh waxa aad samaysay wixii loo baahnaa. Waxa aad ka qayb qaadatay in dadka iyo naftaadaba la badbaadiyo.

2.     BILOW KOORASYO ONLINE AH.


  1. Wakhtiga badan ee aad ku xayirantahay meel isku mid ah, ee aanad gurigaaga dhaafi Karin, waxa aad haysataa fursado badan oo aad wax ku qabsan karto. Isku day in aad xayiraada fursad u bedesho oo aad is diwaangaliso fasalo online ah. Waxa aad heli kartaa boqolaal kun oo galaasyo online ah kuwaasi oo lacag iyo bilaash labadaba ah.  Arintan waa soo jeedinta ugu badan ee la sameeyay intii xayiraadaa guryuhu soo baxday ama Covid-19 dadka guryahooda ku ooday. Maalmahan waxaynu haysanaa fursad aynu isku diwaan galin karo koorasyadaas, isla markaana aynu samayn lahayn shahaadooyin aan tiro lahayn. Booqo Coursera, Udemy, Edx, Khan academy iyo emarketinginstutite, oo ka qaado fasalo online ah si aad saacadahan badan ugu bedesho fursad. Wax baro maalmaha karantiinka.
3.     XIDHIIDHI ASXAABTII HORE.

Nolosha quruxdeeda wax aka mid ah asxaabta iyo dadka noloshu idin kulmiso. Dib u baadh kaydka asxaabta oo xidhiidhi asxaabtii hore ee aad wakhtiga soo wada qaadateen, wakhtigana isu waydeen. Xidhiidhi macnaheedu ma aha booqo, oo waadigan qolalka dhexdooda ku xayiran, balse waa uga baaq baraha bulshada adiga oo fariimo ama waraaqo u qoraya ama taleefan ka wacaya. Asxaabii waxbarashada dib ula xidhiidh waayo waxay qayb ka qaateen samaysanka qofka aad imika tahay. Xidhiidhka dadka muhiimka ah waxa ka mid ehelka iyo dadka kale ee muhiimka u ah jiritaanka noloshaada. La sheekaysiga asxaabtii hore waa nolol la dareemo oo qofka galisa in uu bartay dadkii ay ahayd in uu barto. Xaq bay u leeyihiin in aad la xidhiidho. Maalmaha karantiinka xidhiidh dadki hore ee noloshu ku bartay.


4.      BARO XIRDADAHA GURYAHA.

Raggu kuma badna gurijoognimada, waanay ku adkaataa in ay saacado badan ku negaadaan guriga. Waayo nolosha raggu inta badan waa mid dibadda u badan, oo hawlaha adduun raga ayaa kala wadidooda u badan. Mayee dumarkuna hadda nolosha qaybtooda waa ay haystaan oo karantiinkka waa ay dareemayaan. Mayee cabsida Covid-19 ayaa keentay in rag iyo dumar, carruur iyo cirroolaba guryaha naf la moodo, oo la wada xaroodo. Si kastaba ha ahaatee, qof waliba maalmaha karantiinka ee aan la ogayn dhamaadkooda waa dareemay.  Maalmahan ku qaado aqoon korodhsi la xidhiidha xirfdaha guryaha yaal. Maalmahan waa fursad aad ku baran karto xirfdaha kala duwan ee guryaha sida samaynta qalabka cuntada ee guriga, dayactirka alaabta qalabka kala farnijarka iyo cusboonaysiinta guriga haddii uu duugoobay.

Saacadahan badan ee aynu guryaheena joogno waxaynu ku qaadan karnaa samaynta laydhka guryaheena, iyo barbaarinta ubadka oo ah xirfado muhiim ah. Gabadh ka waramaysay joogidda raga ee guriga ayaa tidhi “joogidda ninkayga guriga waxaan ka helay faa’iidooyin badan oo ay ka mid yihiin caawinta shaqada guriga, barbaarinta ubadka, hagaajinta qalabka guriga. Caruurtii ayuu wakhti la qaatay, isaga oo wax baraya, la ciyaaraya. Anaga oo hada 10 sano is qabna waxaan u isu helay fursad balaadhan oo aanu kaga sheekaysanyo noloshayada iyo xasuusiihii na soo maray. Waxaanu galay nolol farxad iyo cabsiba leh. Waa nolol cajiib ah.” Maalaha karantiinka waxa la baran karaa xirfadaha guryaha yaal.

5.      AKHRI BUUG.

Wax akhrintu in ay faa’iido iyo aqoon korodhsi tahay waxa u dheer in qofku wehel ka helo. Maalmaha Karantiinka waxa habboon in aad buugta dhaska ka tunto oo aad akhrido dhiganeyaal badan. Ha noqdaan kuwo aad wakhti u wayday oo kaydkaaga ku jiray ama kuwo ccusub oo aad hadda bilaabayso. Akhrisku buugta oo kaliya maha balse waxa muhiim ah in qofku la socdo xogaha darayga ama cusub ee maalin walba ka soo kordhay caabuqan dunida kaga qaylisiiyay si wacyigiisu ugu xidhnaado kolba halka xaalku marayo. Tani waxay u sahlaysaa in qofku noqdo mid wacyi gashan oo naftiisa iyo bulshadiisaba la socodsiin kara hadba waxa socda. Maalmaha karantiinka akhrisku waxaad ka helaysaa wehel iyo kumaanaan dhacdo oo jilayaal kala duwani metelayaan. Marnaba laguma cidloodo akhriska.

Inkasta oo nafta ku badantahay cabsida Covid-19 mararka qaarna naftu maqlayso dhawaaqyo deganaanta ka luminaya hadana akhrisku waa hab qofku fursad ugu bedeli karo maalmaha uu gurigiisa u xeraysan yahay. Cilmibaadheyaashu waxay sheegeen in qofku akhriska kaga baxsan karo warwarka isla markaana uu ka heli karo nolol kale oo xarfo ku qoran. Akhriska buugaagta taariikhaha hoogga ah ee adduunku soo maray iyo sheeko faneeda ayaa aqoonyahanku ku taliyaan in la akkhriyo xiliyada sidan oo kale u adag. Tusaale ahaan; qofka sheeko faneeda akhriyaa waxa uu awoodi karaa in uu saacodo badan akhriyo isla markaana ka mid noqdo nolsoha buugga uu akhriyayo. Buug badan akhri maalmaha karantiinka, waxa aad ka helaysaa wehel iyo wakhtigaaga oo wax macno leh aad ku qaadato.

6.      QOR XASUUS REEB.

Nolosha waa dugsi cajiib ah. Maalmo badan oo kala jawi duwan ayaa ka buuxa. Waxaaba tusaale u ah maalmahan cabsida badan ee dunidu wajahday sadhada Covid-19. Waynagaa guryahay ku xeraysan inaga oo aan saadalin Karin waxa dhici kara 24 saacadood ee soo socda. Maalmahan adag waxa habboon in aad sida filimka dib u daawato noloshaada ka dibna xaashida xasuus reebka ku xariiqdo maalmihii qadhaadhaa, macaanaa iyo dhacdooyinkii noloshaada sameeyey. Waa fursad aynu dhacdooyinka nolosheena ugu bedeli karo xarfo si aad akhrintooda ugu raaxaysato maalinta aad da ahaan waynaato. Xasuus qorku waa waxyaabaha qurxiya nolosha. Sawir iyo hubaag qoran ayaynu nolosheena ka reebaynaa, si aynu maalin uun dib ugu qosolo wixii waayo ina soo maray. Maalmaha karantiinka ayaa ugu fiican in dib loo kaydiyo xasuusaha nolosha.

Xasuus qorku wa muraayad aad nolsohaada ka daawanayso. Qalinka ku kaydi maalmihii caruurnimada, maalmihii iskuulka, maalmihii jaamacada, dhacdooyinkii noloshaada bedelay, shakhsiyaadkii noloshaada saamaynta taban iyo ta togan ba ku lahaa. Joog, xasuus qorka waxa ku jira qaybaha taban ee nolsohaada iyo maalmaha qadhaadh eek u soo maray, kaliya qaybaha quruxda badan ha qorin. Waayo waxa aad ka samaysantahay maalmaha macaan oo lagu daray maalimihii qadhaadhaa ee aad soo martay. Maalmaha karantiinka xasuus badan kaydi oo qalinka buugu isku daali.

7.     U SAFAR MEEL WALBA ADIGA OO AAN GURIGA DHAAFIN.

Dunida isku socodkii waa la xanibay sadhadan Covid 19 awgeed. Wali se xuduuduhu way furan yihiin. Adiga oo aan basaboor qaadan fiisana lagu saarin ayaad u socdaalli kartaa meel walba. Si aad socodkaalkaa u gasho ku xidhnow socdaalayaasha barta Youtube. Waxa aad ka helaysaa boqolaal Youtuber oo dunida ku socdaalay wadan walbna ka soo diyaariyay muuqaalo xiiso badan oo aad  u dareemayso sidii qof isaagu booqday meesan. La safar socdaalayaasha barta youbube. Waa safar aan Basabor lahayn. Maalmaha karantiinka waxa aad ku xidhnaataa socdaalayaasha barta Youtube ka buuxa.  Kuwan Ayaan kugu boorrin lahaa in aad raacdo: Cool vision, Drew Binskey, Vagabrothers, Yes Theory, Nass Daily, Indigo Traveler, PP Peter, Kara and Nate iyo qaar kalel.

8.     BARO LUUQAD QALAAD.

Barashada luuqad qalaad waa fursadaha laga faa’iidaysan karo maalmaha karantiinka. Waxa jira boqolaal degel oo laga heli karo koorsooyin dhinaca luuqadaha kala duwan ah kaasi oo qofku iska diwaan galin karo luuqadda uu rabo in uu barta. Barashada luuqad kale waa badhaadhe wayn, qofka oo luuqado badan bartaana waa qofka oo dunida wacaalkeeda ka war hela. Hadaba maalmaha karantiinka samayso saacado aad barato luuqad kale. Soo dejiso adeega Duolingo adiga oo ku kabaya barta Youtube si aad u hesho macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan luuqadda aad baranayso.

Barashada luuqad aan ahayn tan aad u dhalatay waxay kordhinaysaa fursadaada shaqo. Waxa kale oo aad ku xidhmaysaa dadyaw kale oo aad ka korodhsanayso aqoon iyo taariikh. Luuqada cusubi waxay kuu sahlaysaa in aad barato dhaqanno iyo madadaaloooyinka bulshooyinka kale ee dunida. Luuqadaha qalaad barashadooda waxa laga helaa maaweelo iyo ku raaxayso haddii qofku hoos u sii galo. Baro luuqad qalaad maalmaha karantiinka si aad u weelayso saacadaha badan ee aad xaraysantahay

W/Q: Liibaan abdi cigaal(faraxsane)

Waxaan diyaar u ahay inaa mar waliba kufaaido fadlan subscrib isaar mahadsanid

WhatsApp

Postiyada aan qoray waqtiyadooda